Võ Khmer trước đây đã trở thành một trường phái mạnh mẽ vô cùng ở khu vực Đông Nam Á. Hiện nay, có rất ít người biết về môn võ này và lịch sử của nó đang dần bị quên lãng. Vì lý do đó, các hoạt động văn hóa, xã hội và thể thao đang nỗ lực để bảo tồn hình ảnh cũng như hoạt động của môn võ thuật truyền thống của người Khmer này trong thời đại hiện đại. Hãy cùng 11Bet tìm hiểu thật kỹ các thông tin này nhé!
Võ Khmer là gì?
Môn võ này còn gọi là Võ của người Khmer, là một hình thức võ thuật có từ lâu đời trên lãnh thổ Đông Nam Á. Tuy nhiên, môn võ cổ truyền này phát triển mạnh nhất tại Campuchia, quốc gia nơi người dân tộc Khmer sinh sống và phát triển đáng kể. Tại Campuchia, nó được biết đến và phổ biến hơn với tên gọi bokator.
Ngoài Campuchia, võ Khmer còn tồn tại ở một số địa phương ở Lào và Việt Nam. Gần đây, một số tỉnh thành phía nam Việt Nam đã bắt đầu phục hồi môn võ này, tuy nhiên sự phát triển chưa được lan rộng như ở Campuchia. Đến nay, môn võ vẫn được giảng dạy trong các trường trung học trên khắp quê hương của nó – đất nước Khơ-me.
Nguồn gốc
Võ Khmer đã có nguồn gốc và ra đời từ rất lâu đời. Hiện nay, thông tin về võ thuật này đang dần bị mai một. Một số nghiên cứu cho rằng môn võ này có thể có liên quan đến lãnh thổ Khmer.
Bokator là một trong những môn võ cổ xưa nhất của người Khmer, đã được sáng tạo trên lãnh thổ Khmer từ hơn 2.000 năm trước đây, khi nền văn minh Ấn Độ còn tồn tại. Từ “Bokator” là sự kết hợp giữa từ “bokator” và “lion”, có ý nghĩa là một con sư tử mạnh mẽ và quyền lực. Theo từ điển Samdech Preah Sangkhareach Chuon Nath, bokator là loại vũ khí gậy ngắn được gắn vào cẳng tay để cầm một cây gậy dài hoặc để tấn công và tự vệ.
Do đó, bokator là một môn võ vĩ đại được sử dụng trong các trận chiến chống lại kẻ thù xâm lược, nhằm bảo vệ đất nước, đền chùa, huyện xã và cả cá nhân, tài sản và động vật quý hiếm.
Võ Khơ me thời cổ đại
Truyền thuyết của người người Khmer đã tiết lộ nguồn gốc và sự ra đời của võ Khmer. Bokator xuất phát từ một người lính sử dụng gậy, đòn tay và đầu gối để chống lại con sư tử tấn công thường xuyên, làm hại và phá hủy tài sản của cư dân trong làng.
Các nhà sử học đã tìm thấy các bằng chứng lịch sử thực tế về môn võ này trên các bức tường của các ngôi đền từ thế kỷ thứ 9, bao gồm đền Preah Ko Banteay Srei, Angkor Wat và Baphuon. Võ Khmer đã thâm nhập sâu vào truyền thống, phong tục, văn hóa và cuộc sống hàng ngày của người Campuchia và trở thành biểu tượng văn hóa Ariêu Khmer từ thời điểm đó cho đến hiện nay.
Võ Khơ me thời kỳ Angkorian
Trong thời kỳ Angkorian, bokator có mối liên hệ sâu sắc với việc phát triển và bảo vệ quốc gia. Các chiến binh Angkorian là bằng chứng cho sự mở rộng của Đế chế Khmer ra phần lớn Đông Nam Á. Những tác phẩm điêu khắc trên tường ngôi đền từ thế kỷ 9 đến thế kỷ 12 chứng tỏ rằng các vị vua và tổ tiên của người Campuchia đã sử dụng bokator.
Bên cạnh đó, bokator còn rất gắn liền với văn hóa dân tộc. Trong các lễ hội như Tết của người Khmer, Pchum Ben, Dar Lean và các lễ hội khác, những người tập luyện bokator thường gặp gỡ nhau để thi đấu.
Thời kỳ Bảo hộ của Pháp
Trong thời kỳ Bảo hộ của Pháp từ năm 1863 đến năm 1953, bokator đã được che giấu trong các chùa chiền và các vùng sâu vùng xa. Các nhà sư và các bô lão trong làng đã đảm nhận vai trò bảo vệ và truyền dạy môn võ này. Họ truyền đạt kiến thức võ Khmer cho thế hệ kế tiếp với ý thức bảo thủ, nhằm bảo vệ mình khỏi cuộc cướp bóc và đồng thời xây dựng lực lượng chống lại chế độ thống trị của Pháp.
Thời kỳ Khmer Đỏ cai trị
Trong thời kỳ Khmer Đỏ cai trị Campuchia từ năm 1975 đến năm 1979, Bokator đã bị suy giảm đáng kể. Giống như những người dân Campuchia khác trên toàn quốc, nhiều võ sĩ Bokator đã bị giết, bị di dời và phải sống xa xôi. Các huấn luyện viên Bokator khác đã phải che giấu danh tính và không dám dạy công khai. Truyền thụ Bokator bị ngăn cấm do chế độ Khmer Đỏ không cho phép tập luyện võ thuật và xem đó là vi phạm nghiêm trọng.
Sau khi chế độ Khmer Đỏ sụp đổ
Sau khi chế độ Khmer Đỏ sụp đổ vào tháng 1 năm 1979, bokator bị suy yếu với ít người sống sót và không phát triển. Võ sư bokator trốn ra nước ngoài và những người ở lại không thể tiếp tục hoạt động võ thuật. Bokator hầu như bị lãng quên và mất tên trong lịch sử Khmer.
Tuy nhiên, bokator đã được khôi phục bởi hơn 10 võ sĩ Khmer Đỏ sống sót và được chính phủ Hoàng gia Campuchia quan tâm. Thủ tướng Hun Sen đã ủng hộ và khuyến khích việc phục hồi bokator, thành lập trường dạy võ Khmer, câu lạc bộ và hiệp hội trên toàn quốc. Liên đoàn Bokator Campuchia được thành lập vào ngày 24 tháng 4 năm 2004 để bảo tồn và di truyền bokator cho thế hệ sau.
Kể từ thành lập Liên đoàn, bokator đã nhận được nhiều sự ủng hộ từ công chúng qua phim ảnh và tham gia các giải đấu quốc gia và quốc tế. Vào năm 2011, bokator được xem là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia bởi Bộ Văn hóa và Mỹ thuật. Chính phủ Hoàng gia Campuchia đã thành lập một ủy ban liên bộ để bảo vệ bokator và đưa nó vào Di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại.
Võ Khmer trong quân đội
Ở Campuchia, võ thuật Khmer được sử dụng trong quân đội để bảo tồn văn hóa võ cổ truyền. Bokator là một môn võ được huấn luyện trong quân đội và tại một số cơ sở thể dục thể thao vì giá trị văn hóa dân tộc. Dù phát triển vũ khí khoa học kỹ thuật có tiến bộ, võ vẫn được coi là quan trọng.
Vì vậy, Campuchia đảm bảo huấn luyện võ thuật bokator trong quân đội. Lịch sử Campuchia kể lại rằng Khmer bokator có một lịch sử từ thời cổ đại, với các chiến binh và võ sĩ xuất sắc. Dân tộc Khơme làm tốt công việc đánh giặc, đặc biệt là các vị anh hùng vua chúa Khơme, tất cả đều dũng mãnh trong chiến tranh.
Sự phát triển của võ Khmer ở Việt Nam
Môn võ này có liên quan đến lãnh thổ và chủng tộc Khmer, ảnh hưởng đến một phần lãnh thổ và cư dân Việt Nam hiện nay, đặc biệt là các tỉnh ở phía nam. Lịch sử của môn võ này tại Việt Nam tương tự như ở Campuchia.
Gần đây, các tỉnh phía nam đã tăng cường việc học và tập luyện võ cổ truyền Khơ-me, chủ yếu tại các ngôi chùa. Trà Vinh là một trong những tỉnh phát triển võ Khmer mạnh mẽ nhất.
Ngày hội Văn hóa Thể thao dân tộc Khmer Nam Bộ được tổ chức định kỳ nhằm bảo tồn và phát triển truyền thống của môn võ này. Điều này cũng thu hút thế hệ sau tham gia và xây dựng một cộng đồng võ thuật cổ truyền vững mạnh. Ngoài việc giữ gìn và phát triển văn hóa, việc tập luyện võ thuật hàng ngày còn rèn luyện sức khỏe để lao động sản xuất. Hầu hết các lớp võ Khmer đều miễn phí.
Từng là bộ môn võ thuật nổi tiếng gắn với việc xây dựng, bảo vệ đất nước, nhưng võ cổ truyền Khmer tưởng như đã biến mất hoàn toàn vào thời kỳ Khmer Đỏ cai trị. Cho đến nay, dù môn võ Khmer này được giữ gìn và phát huy nhưng sức ảnh hưởng của nó trong cộng đồng và văn hóa đã bị giảm sút đáng kể.